Soğuk ve kasvetli havalar ruh halinde değişimlere ve depresyona yol açabilir. Mevsim değişiklikleri çoğunlukla insanların uyku nizamını, iştahını, motivasyonunu, toplumsal yaşantısını, hayattan beklentilerini hasılı hem bedensel hem ruhsal sıhhatini olumlu ya da olumsuz tarafta etkiliyor.
Hava sıcaklığı ile birlikte nem oranındaki değişimin, mevsim geçişlerindeki havanın sıcak-soğuk istikrarının insanların adaptasyon sürecini olumsuz etkileyerek ruhsal problemlere yol açabildiğini söyleyen Psikolog İrem Naz Kırım, ruhsal sıkıntılara daha çok kış aylarında rastlanıldığı, güneş ışığından az yararlanan Kuzey ülkelerinde daha sık depresyon görüldüğünü vurguladı.
“Yalnız kalma isteği oluşabilir”
Psikolog İrem Naz Kırım, “Hastalığın seyri genelde sonbahar ve kış aylarında artarken çok yeme eğilimi, buna bağlı kilo artışı ve beraberinde güç kaybı, çok ahenge isteği, fizikî imajdan şikâyetler üzere durumlar da geliyor. Toplumsallaşmadan uzaklaşma, nedeni bilinmeyen bedensel yakınmalarla birlikte bireylerde depresif duygulanımlar görülebiliyor. İlkbahar yaz aylarında ise depresif ruh halinden çıkılarak nispeten artan güçle hareketlilikte artış gözlemleniyor. Bayanlarda depresif ruh hali görülme oranı erkeklere nazaran daha fazla kabul ediliyor.” dedi.
Depresyondan çabucak hemen herkesin etkilenebileceğini söyleyen Psikolog Kırım, mevsimsel depresyon belirtileri hakkında şu bilgileri paylaştı: “Sabahları güç uyanıyorsanız yahut uyandığınızda yorgun kalkıyorsanız, çok yemek yeme isteğiniz varsa, kilo almaya başladıysanız, ahenge isteğinizde artış yaşanıyorsa, gücünüzde düşme, bitkinlik hissiniz varsa bunlar esas mevsimsel depresyon belirtileri ortasındadır. Tekrar konsantre olmakta zorluk yaşıyorsanız, toplumsal aktivitelerden ve etrafınızdakilerden uzaklaşmak istiyorsanız, eskisi kadar hayattan zevk alamıyor, ümitsizliğe kapılıyorsanız ve bunları en az ardışık 2 yıldır her mevsim geçişlerinde yaşıyor ve ilkbahar, yaz aylarında düzeliyorsanız, mevsimsel depresyon geçiriyor olma ihtimaliniz hayli yüksektir.”
“Kilo memnuniyetsizliği depresyonu tetikleyebilir”
Mevsimsel depresyonun üç temel nedeni olduğunu söyleyen Psikolog Kırım, “Mevsimsel Depresyonun Birinci olarak birçok canlıda bulunan kış uykusuna benzerliği ve evrimsel teması olduğu dikkat çekmiştir. İnsanlarda da, hayvanlarda olduğu üzere güçlerinde düşme, kilo alımı, yağdan varlıklı yiyecek yeme muhtaçlığı, uykulu hissetme görülebilir. Bu durum insanlardaki toplumsal hayatı bozduğu için depresif duygulanıma neden olabilir, ağır psikiyatrik sıkıntıları beraberinde getirebilir. İkinci dikkat çeken durum ise, gözün günlük ve mevsimsel ışık değişikliklerini merkezi hudut sistemine iletme özelliğinin bozulması ve yeteri hassaslıkta beyne iletilemeyince adaptasyonun bozulmasıyla gelen his durum bozukluklarıdır. Işık tedavisi tesirli prosedürlerden biri olarak bulunmuştur. Son olarak ise, güneş ışığı sayesinde melatonin denilen bir husus beyinde serotonini uyarıyor ve serotonin de (halk ortasında memnunluk hormonu) keyifli olmamızda yarar sağlıyor.Güneş ışığının az görüldüğü vakitlerde serotonin ölçüsü azalır, uyku döngüsü etkilenir ve buna bağlı olarak depresif duygulanımlar görülmeye başlar.” tabirlerini kullandı.
Ruh haline güzel gelecek öneriler
Mevsimsel his durum değişikliklerine karşı kişinin neler yapabileceğine dair açıklamalarda bulunan Psikolog Kırım, mevsim geçişlerinde bireyin ruh haline âlâ gelebilecek tavsiyeleri şöyle sıraladı:
– Güneşe çıkmak kendinizi düzgün hissetmenize yardımcı olur, kapalı ortamlarda kalmayın, sabahları yarım saat yürüyüş yapmak ya da hava almak halsizliğinize âlâ gelebilir.
– Sistemli bir uyku, tabiatın değişimine ayak uydurmak için gereklidir. Televizyon, tablet, telefon üzere elektronik aygıtlardan uzak durmak uykuya geçişi kolaylaştırır. Odanızın güzel havalanmış olmasına, yatak ve yastığınızın uyumanıza uygun olmasına ihtimam gösterin.
– Özel bir spor yapmanıza gerek yok, açık havada yürümek haftada en az 2-3 kere 20-30 dakika kadar bile olsa kaslarınızda salınan hormonlar sayesinde memnun olmanızda yarar sağlayacaktır. Yürüyüşe vakit ayıramıyorsanız alışverişe, işe, yürüyerek gidebilir; merdivenlerden çıkmayı tercih edebilirsiniz.
– Sağlıklı ve istikrarlı beslenmeye ihtimam gösterin. Bu devirde duygusal yeme gereksiniminiz artış gösterebilir, sıkıldıkça kendinizi buzdolabının önünde abur cubur ararken bulabilirsiniz. İşlenmiş hazır besinlerden ve karbonhidrattan varlıklı yiyeceklerden uzak durmaya çalışın. Bir mühlet sonra alacağınız kiloların sizi daha da mutsuz yapacağını unutmayın. Tertipli diyetisyen kontrollerinize gidin ve duygusal yeme gereksiniminiz varsa bir psikologdan takviye isteyin.
– Toplumsal ilgilerinize ve etrafınıza itina gösterin. Sevdiğiniz beşerlerle olun, sevdiğiniz yerlere gitmeye çalışın. Mümkün hayli meskene kapanmayın, açık ve ferah yerleri tercih edin, kendinize ve arkadaşlarınıza vakit ayırın.
– Kesinlikle hobiler edinin, sevdiğiniz aktiflikleri takip edin ve katılın. Sizi gerilime sokacak ortamlardan ve insanlardan uzak durun.
– Tüm meselelerinizi birebir anda çözmeye çalışmayın. Bir kıymet sırası oluşturun ve baş etme maharetleri ve stratejileri geliştirin.
– Ruh ve vücudun bir bütün olarak ele alındığı meditatif yoga, nefes idmanları üzere etkinliklerle farkındalık ve gevşemenizi sağlayın. Hastalığın tedavisinde birçok farklı tedavi ve terapi teknikleri vardır. Baş etmekte zorluk çektiğinizde ve günlük yaşantınızı olumsuz etkilediğinde uzmanlardan yardım talep etmekte gecikmeyin. Psikoterapi, antidepresanlar ve ışık tedavisi hastalığın seyrini değiştirecek değerli tedavi teknikleridir.
