Göğüs hastalıkları; Akciğerler, akciğer zarları, göğüs duvarı, nefes borusu, teneffüs sistemi ve diyafragmayı ilgilendiren hastalıklar ile ilgilenen anabilim koludur. İlgilenilen hasta kümesinin çoğunluğunu akciğer hastalıkları oluşturur. Kişiyi günlük aktiviteleri yapmaktan alıkoyan, ömür kalitesini bozan, rahatsızlık veren, teneffüs sisteminde ve akciğerde oluşan pek çok hastalık bulunur.
Öksürük, göğüs, sırt ve omuzda oluşan ağrılar, hırıltılı teneffüs, balgam, horlama, öksürük ile birlikte görülen kan, hâlsizlik, yalnızca geceleri görülen terlemeler, ateş, iştahsızlık ve kilo kaybı üzere pek çok şikayete yol açan hastalıklar, göğüs hastalıkları kısmı tarafınca takip ve tedavi edilir.
Sık görülen göğüs hastalıkları ve tedavileri nelerdir?
En sık karşılaşılan göğüs hastalıkları şunlardır:
- Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
- Astım
- Akciğer infeksiyonları (Pnömoni/zatürre, bronşit, trakeit)
- Allerjik Akciğer Hastalıkları
- Bronşektazi (solunum yollarında genişleme)
- Uyku Apne Sendromu (uykuda teneffüs daralması/durması)
- Akciğer Kanseri
- Akciğer Embolisi (Akciğer pıhtı hastalığı)
- Akciğerde sertleşme (Fibrozis)
- Pnömotoraks (akciğerde sönme)
- Akciğer Zarı Hastalıkları
- Solunum yetmezlikleri
- Kronik Öksürük
- Tüberküloz (Verem)
- Sarkoidoz
- Pulmoner hipertansiyon
- Sistemik hastalıkların akciğer tutulumları (romatizmal hastalıkları, kanserler vb.)
Her bir hastalığın kendisine has tanısal ve tedavisel yaklaşımları vardır. Göğüs Hastalıkları kısmından 6 yıllık tıp fakültesi eğitimi üzerine 4 yıl uzmanlık eğitimi sonrası mezun olan Göğüs Hastalıkları uzmanları tarafından bu tetkik-tedavi basamakları yürütülür.
Göğüs hastalıkları hangi hastalıklara bakar?
Göğüs Hastalıkları Anabilim Kısmı, teneffüse ve akciğere bağlı olarak gelişen hastalıkların teşhis ve tedavisi ile ilgilenir. Hastalar, kısmın uzman tabipleri tarafından gerektiğinde ayaktan takip ile ya da yatarak tedavi edilir.
Solunum işlev testleri nelerdir?
Solunum ile ilgili yakınmaları olan hastalara hikaye ve muayene sonrasında birinci olarak uygulanan teneffüs işlev testleri (spirometri), işlev bozukluklarını ve bu bozuklukların derecesini saptamada kullanılır. Pek çok farklı teneffüs işlev testi tekniği, ayırıcı teşhis ve hastalığın seyrinin takibinde uygulanır. En sık kullanılan spirometrik usuller içinde şiddetli vital kapasite ve difüzyon testi sayılabilir. Kuvvetli vital kapasite testi, derin bir nefes alma sonrası güçlü ve süratli bir halde verilen nefes ile ölçülen bir hacimdir. Sağlıklı insanlarda akciğerde derin nefesle alınan havanın %80’inin 6 saniyede boşaltılması beklenir. Birtakım hastalıklarda bu hacimde azalma yahut nefes verme müddetinde uzama saptanabilir. Testin yorumlamasını Göğüs Hastalıkları doktorları yaparak hastalıklar hakkında çıkarımda bulunurlar.
Göğüs hastalıkların belirtileri nelerdir?
En sık karşılaşılan belirtiler;
- Öksürük
- Nefes darlığı
- Balgam
- Göğüs ağrısı, yan ağrısı
- Derin nefes alma ile gelişen göğüs ağrısı (plöritik ağrı)
- Eforla nefes darlığı
- Parmaklarda çomaklaşma
- Horlama, uykuda soluk durması
- Gece terlemesi
- Kanlı balgam, kan tükürme (hemoptizi)dir.
Tanı metotları nelerdir?
- Göğüs Hastalıkları ünitesine başvuran hastaları öncelikle ayrıntılı hikayesi ve fizik bakısı yapılır. Sigara, hava kirliliği hikayeleri sorgulanır. Temel tanısal testleri rutin kan tetkikleri, temel teneffüs işlev testleri ve akciğer grafisi olarak sıralanabilir.
- Hastaların hikaye ve temel testlerinden yola çıkarak ileri incelemeler yapılabilir. Örneğin alerjik hastalıklardan kuşkulanıldığında alerji deri testleri, kanda eozinofil sayımı, kanda total ve spesifik IgE ölçümleri, bronş provakasyon testleri yapılabilmektedir.
- İnfeksiyöz hastalıkların teşhisinde sıklıkla balgam incelemesine başvurulur. Temel teneffüs işlev testleri, difüzyon kapasitesi ölçümü, 6 dakika yürüme testi, shuttle testi, total akciğer kapasitesi değerlendirmesi (platismografi) yapılabilen işlevsel testlerdir.
- Gerekli görülen hallerde akciğer endoskopisi (bronkoskopi) süreci Göğüs Hastalıkları uzmanlarınca uygulanabilir. Ayrıyeten bronkoskopi süreci sırasında ultrasonografi rehberliği kullanılarak yapılan EBUS (endobronşial ultrasonografi) seçili merkezlerde özelleşmiş göğüs hastalıkları uzmanlarınca uygulanabilir.
- Akciğerlerin ayrıntılı radyolojik incelemesi için toraks bilgisayarlı tomografisi sıklıkla başvurulan bir görüntüleme usulüdür. Akciğerleri göstermede tomografi, manyetik rezonans görüntülemeden daha sık kullanılan bir usul olsa da nadiren MR kullanılabilir.
- Kanser kuşkusu olan hastalarda PET-BT başvurulan ayrıca bir görüntüleme sistemidir. Uykuda teneffüs bozuklukları düşünülen hastalara uyku testi (polisomnografi) yapılabilmektedir. Akciğerde sıvı toplanması durumlarında tanısal ve tedavi hedefli torasentez (sıvı alınması) süreci yapılabilmektedir.
- Ayrıca öbür uzmalık alanları ile ortaklaşa bedellendirilen pek çok hastalık için de koordineli olarak yürütülen tanısal testler bulunmaktadır. Örneğin teneffüs ezasına neden olan akciğer embolisi, pulmoner hipertansiyon üzere durumlarda Kardiyoloji, romatizmal hastalıkların akciğer tutulumları, sarkoidoz gibisi hastalıklarda Romatoloji bilim kolları ile birlikte çalışılmaktadır.
Uzm. Dr. Aysu Sinem Koç
