Neyin nesi bu dopamin?
Günümüzde sıkça duymaya başladığımız dopamini size çok kolay bir örnekle açıklayacağım. Toplumsal medya hesabınızda yeni bir fotoğraf paylaştığınızı farz edelim. Paylaşımınızın akabinde telefonunuzu bir kenara mı bırakıyorsunuz yoksa gelen beğenileri daima denetim mu ediyorsunuz? Eminim ki gelen beğenileri görmek için sıkça telefonu elinize alıyorsunuzdur. İşte telefonu elinize alma eğiliminiz aslında dopamin kimyasalının devreye girmesinden kaynaklanıyor. Fotoğrafınıza gelen beğeniler aslında sizin ödülünüz. Beyniniz bu beğenileri gördükçe dopamin kimyasalı salgısı artmaya başlıyor. Ne kadar beğeni o kadar dopamin. Böylece mükafatı görmek için eliniz sıkça telefona gidiyor ve bir mühlet sonra telefona bakmayı bırakamaz hale geliyorsunuz. Hülasa dopamin, ödül hormonu salgılayan bir kimyasal diyebiliriz.
Dopamin her yerde
Hepimizin ödül olarak gördüğü şeyler birbirinden farklı. Kimisi yemek siparişi gelince kimisi ise toplumsal medyada vakit geçirince kendisini ödüllendirilmiş hissedebilir. Teknolojilerle çevrili dünyamızda ne yazık ki dopaminin olmadığı alan yok denilecek kadar az. Bilhassa çocuklar için bu durum büyük tehlike içeriyor. Bilgisayar oyunları en büyük dopamin kaynağı diyebiliriz. Oyun şirketleri bu durumun farkında olduğu için yarattıkları oyun dünyasında bir grup düzeyler belirliyorlar. Oyunu oynayan kişi ise her seferinde bir düzey daha atlamak için oyuna devam etmekte böylelikle atladığı düzeyler kadar dopamin salgılamakta.
Dopamin detoksu
Peki bizi bağımlılığa sürükleyen bu ödül hormonunun yani dopaminin tesirinden nasıl kurtulabiliriz? Evet bir anda telefonunuzu bir kenara bırakın diyemeyiz. Fakat bir formda bu bağımlılıktan kurtulmanız için beyninize gelen ikazcılardan uzaklaşmanız gerekiyor. Nedir bu uyarıcılar? Telefon, toplumsal medya, oyun… yani sizin vazgeçemediğiniz her şey sizin için bir uyarıcı niteliğinde. Telefonu elinizden bırakamıyor olabilirsiniz. Lakin bu bağımlılıktan kurtulmanız için bir şeyler yapmanız kaide. Mesela gün içerisinde 1-2 saat telefonunuzu uçak moduna alarak gelen ikazcılardan uzaklaşabilirsiniz. Kendinize küçük tahliller bularak bu bağımlılığınızı büsbütün bırakamıyorsanız bile en azından bağımlılık ölçünüzü azaltabilirsiniz.
