Çocuğunun cinsel istismarla müsabakası her anne babanın en büyük korkusu. Çocuklar tam olarak lisana getiremese de, istismarın tesirlerini bir ömür uzunluğu taşıyabiliyorlar. Psikolog Seren Öztoprak, yaş kaç olursa olsun cinsel istismarın en zorlayıcı travmalardan biri olduğuna dikkat çekiyor.
İstismara uğrayan çocukların davranışlarında ne tip değişiklikler görülüyor?
İstismar, ruhsal olarak çocuğu ömür uzunluğu etkileyen bir travma. Anne babaların da kabullenmekte birçok vakit zorluk çektikleri, kabul ettiklerinde ise büyük bir yıkım yaşadıkları istismar, her toplumda üstelik toplumun her kısmında görülüyor. Psikolog Seren Öztoprak, çocuğun çok dikkatle korunmasına karşın, bazen istismarcıların çok yakın tanıdıklardan biri olmasının, fark edilmesini zorlaştırdığına dikkat çekiyor.
Bu durumla karşı karşıya kalan çocuklarda işaretler yaş kümelerine nazaran değişiyor. Bilhassa okul öncesi çocukların bilişsel ve lisan gelişimleri kâfi olmadığı için değerlendirilmeleri de hem daha farklı hem de daha güç oluyor. Psk. Seren Öztoprak, cinsel organların etrafındaki değişikliklerden tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına kadar pek çok farklı tıbbi yakınmaların olabileceğini söylüyor.
Korku nedeniyle gizleniyor
Cinsel istismara uğramış çocuk; kendisine inanılmayacağından, başının sıkıntıya gireceğini düşündüğünden ve istismarcının tehditlerinden korktuğu için istismarcıyı muhafaza eğilimine gidebiliyor. Çocuklukta cinsel istismara maruz kalanlar çoğunlukla bu durumu söz etmenin yolunu arasalar da aile korkusu, utanç ve korku nedeniyle yaşadıklarını ailesi ile paylaşmaktan kaçınabiliyor. Hatta bu durumu yıllar sonra bile aile bireylerinden rastgele biriyle konuşmakta zorlanabiliyor. Bilhassa de erkeklerin paylaşma mümkünlüğü kızlara nazaran daha düşük oluyor.
Üç farklı fikir modeli geliştiriyor
Çocukların sonraki hayatlarında yaşadıkları bu duruma üç farklı biçimde reaksiyon gösterdiklerini anlatan Psk. Öztoprak şu bilgileri veriyor: “Kendi kendilerine ‘Ben kurban oldum ve bütün hayatım boyunca kurban olarak kalacağım’ diye düşünebiliyor. Ya da ‘Yeniden kurban olmayacağım ve hayat kurban ve tacizcilerden oluştuğuna nazaran ben tacizci olacağım’ diyebiliyor veya’Bu tecrübesi yaşadığım öbür tecrübelerle bütünleştirebilirim ve ikisi de olmayacağım’ kararını alabiliyor. Bu durumda hakikat kararı alabilmeleri açısından dayanak çok büyük ehemmiyet taşıyor. Zira çocuklar ruhsal takviye almazsa bir ömür boyunca, kişilik bozuklukları, cinsel sıkıntılar, depresyon ve anksiyete açısından risk altında kalıyor.”
Mutlaka profesyonel yardım gerekiyor
Aile takviyesi ve güçlü akran bağlantıları ruhsal dayanak açısından hayli ehemmiyet taşıyor. Lakin, cinsel tacize maruz kalan bireylerin yaşadıkları travmatik tesir ve bunun sonucunda gelişen ruhsal sıkıntılar, ruhsal travma modeline dayalı psikoterapi yolları ile ortadan kaldırılabiliyor. Psk. Öztoprak, bu nedenle mağdurların, yaşadıkları ruhsal sorunlardan kurtulabilmeleri için kesinlikle profesyonel yardım almaları gerektiğini belirterek, “Yaşanan cinsel taciz ile ilgili travma çalışması yapılmalıdır. Psikoterapi çalışması ile travmatik tesir ve sonucunda oluşan ruhsal sorunlar kademe kademe azaltılabilir yahut ortadan kaldırılabilir” diyor.
Çocuğu müdafaanın en faal yolu önlemek
Bu manada, anne ve babalar, eğitimciler, çocuk bakımı ile ilgili kurum çalışanları, hukukçular, emniyet mensupları, toplumsal hizmet uzmanları, hastanede çalışan tüm sıhhat işçisinin istismarın önlenebilmesi için eğitilmesi son derece kıymet taşıyor. Fakat bu hususta bilinmesi gereken en değerli şey, cinsel istismardan çocuğu müdafaanın en faal yolu oluşmasını önlemek. Psk. Öztoprak, bu manada, çocuğa berbat, yanlış dokunmanın ne demek olduğu, hayır diyebilmeyi, istismar durumlarını tanımalarını, uygun bir yolla reaksiyon göstermelerini ve bu türlü bir durumda güvendikleri bir erişkine olayı anlatmalarının öğretilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
Yaş kümelerine nazaran tacize uğrayan çocuktaki davranış değişikleri
Bebeklik – 4 Yaş
- Tuvalet eğitiminde bozulmalar
- Cinsel içerikli sözcükleri kullanmada artma
- Cinsel organları ile fizikî olarak çok uğraşma
- Oyunlarında cinsel içeriğin fazla olması
- Uyku bozuklukları
4 – 6 Yaş
- Korku (yetişkinlerden çok derecede korkma)
- Cinsel bağlantıyı detaylı bilme
- Cinsel içerikli sözcük ve davranışlarda artma (cinsel organları gösterme, cinsel organları ile çok fizikî uğraş yahut açık mastürbasyon)
7 – 16 Yaş
- Okul muvaffakiyetinde düşme
- Korku (özellikle yetişkinlerden)
- Depresif belirtiler
- Travma sonrası gerilim bozukluğu belirtileri
- Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme)
- Cinsel bahislerle çok uğraşma
- Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel bağa zorlama)
- Aşırı yahut açıktan mastürbasyon
- Evden kaçma yahut meskene gitmede isteksizlik
- Kendine ziyan verme, intihar girişimleri
