Halk ortasında dert olarak bilinen anksiyete, günlük alışkanlıklarımızın alt üst olmasına müsaade veren ve koronavirüs salgınıyla birlikte epeyce yaygınlaşan bir hastalıktır. Tasalarımızı görmezden gelmek yerine doğal bir his olarak kabul etmek ataklarla baş edebilmenin en temel yoludur.
Bize ziyan veren şeylerin hisler değil, hislere davranışsal olarak karşılık verme halimiz, yani onlarla kurduğumuz bağlantımız olduğunu söyleyen Uzman Klinik Psikolog Töre Simge Korkut, öncelikle korkuya hayatımızda yer açmamız gerektiğini ve sonrasında zihin antrenmanlarını uygulayarak yaşamak istediğimiz hayata yahut olmak istediğiniz şahsa bir adım daha yaklaşabileceğimizi belirtti.
İŞE VE OKULA DÖNÜŞ TELAŞ KATSAYISINI ARTIRABİLİR
Koronavirüsün hayatımıza girdiği 1,5 yılı aşkın süreçte evvelden inançlı bir yer olarak bildiğimiz özgürce yaşadığımız dünyamızın çehresini, gözle görülmeyen ölümcül bir düşmanın her an peşimizde olduğu inançsız bir yere dönüştürdüğünü belirten Uzm. Klnk. Psk. Töre Simge Korkut, 7’den 70’e herkesin bu süreçte korku hissiyle az ya da çok karşılaştığını vurguladı.
“Kimimiz imtihan öncesi, kimimiz geçirdiği bir trafik kazasında, kimimiz ise çocuğumuz konuta geç geldiğinde ya da emsal durumlarda tasa (anskiyete) hissini daha evvel de yaşamıştır.” diyen Uzm. Klnk. Psk. Korkut, salgının hâlâ devam etmesinin yanı sıra, sonbaharın gelişiyle iş ve okul ortamına dönüşün, havaların soğumaya başlamasının da insanlardaki tasa katsayısını artırabileceğine dikkat çekti.
Kaygının tarifini yapan Uzm. Klnk. Psikolog Korkut, “Kaygı, kişinin dış dünyasından yahut iç dünyasından gelen bir uyaranla karşılaştığında yaşadığı, gerginlik hisleri (gerçek dışılık hissi, denetimini yitirme hissi, sersemlik…) kaygılı fikirler ve artan kan basıncı, çarpıntı, boğulma hissi üzere fizikî değişiklikler ile karakterize doğal bir histir.” tabirlerini kullandı.
Anksiyetinin kişinin pahaları üzerinden inşa ettiği bir his olduğunu belirten Korkut, “Değer verdiğimiz şeyler yok olduysa yahut yok olma tehlikesi altındaysa telaş hissederiz. Bu da çok doğal bir histir.” dedi.
KAYGIYI DÜŞMAN OLARAK GÖRMEYİN
Yaşadığımız olumlu yahut olumsuz tüm hisleri, bir ihtar ya da işaret olarak düşünebileceğimize dikkat çeken Uzm. Klinik Psikolog Korkut, “Tıpkı bir otel odasında duman olduğunda yangın sensörünün ses ve ışık çıkartarak sizi uyarması üzere hayat da bize birtakım sinyaller gönderir. Mekanik sistemlerin ne vakit ihtar verecekleri, uyardıkları mevzuya nazaran değişir. Bizim duygusal sistemimiz de tıpkı bu ikaz sistemleri üzere dış dünyada olan biteni algı ve niyetlerimiz aracılığıyla fark ederek telaş, kızgınlık, ıstırap, öfke üzere yansılar verir. Tüm bu ihtar sistemlerinin gayesi kişiyi uyarmak ve haber vermektir. Bu manada olumlu ya da olumsuz tüm hislerin en kıymetli fonksiyonu, çevreyi ve etrafta olup bitenleri fark edip ona uygun davranmamızı sağlamaktır” diye konuştu.
Kabul ve Kararlılık Terapisi’ne nazaran tüm acıların kaynağının lisan olduğunu aktaran Uzm. Klnk. Psk. Korkut, lisanı kullanma formumuzun direkt davranışlarımızı etkilediğini belirterek şunları söyledi: “Örneğin, telaşlı yapıya sahip bir kişi, kendisini ‘Kaygılı biriyim’ diye tanıtıyorsa, zihni de o kişinin büsbütün ‘kaygıdan’ oluştuğuna inanır. Böylelikle kişi, olağanda üstesinden gelebileceği korku içeren durumlardan kaçınmaya ve kendisini soyutlamaya başlar. Kalabalık önünde sunum yapmak, imtihana girmek, yeni birileriyle tanışmak gibi… Bunun sonucunda keder, hayal kırıklığı, öfke üzere hisler hisseder. Sonuçta da olmak istediği bireyden uzaklaşmış olacağı için ruhsal sorunlar yaşar. Ama birebir kişi kendisini tanıtırken, ‘Kaygılı bir yapıya sahibim’ cümlesiyle, sahip olduğu korkulu yapısıyla ortasına ara koyarak kendisini tanıtırsa; zihni de o kişinin büsbütün korkudan oluşmadığını, sevinçli, esprili, konuşkan üzere öbür özelliklere de sahip olabileceğini düşünerek daha evvel yapamayacağını düşündüğü aktivitelere ambargo koymaz.”
DUYGULARINIZLA SAVAŞMAYI BIRAKIN
Hepimize küçüklüğümüzden beri dayatılan yanlışsız bilinen birtakım yanlış bilgilerin olduğunu söyleyen Uzm. Klnk. Psk. Korkut, “Bunların en başında ‘Daha yeterli bir ömür için olumsuz hislerimizden kurtulmalıyız’ miti gelmektedir. Hissettiğiniz tasayı nazikçe fark ederek onun sizinle olmasına müsaade verin. Onunla her çabaya girdiğinizde eminim maliyeti uzun vadede size çok değerliye patlayacaktır.” dedi.
Başka birini dinlediğimizde, söyleyeceklerine katılıp katılmayacağımızı seçtiğimizi lakin iç sesimize gereğince kulak vermediğimizi söz eden Uzm. Klnk. Psk. Korkut, “İç sesimizle ekseriyetle birebir fikirde olma yahut katılmama seçeneğine sahip olduğumuzu düşünmüyoruz. Lakin bu antrenmanı denemenizi öneririm. Araştırmalar zihninize farklı bir isim vermenin buna yardımcı olduğunu göstermiştir. Zira zihninizin ismi farklıysa, ‘siz’den farklıdır. Artık bir partide, kafede, restoranda onunla tanışıyormuşsunuz üzere yeni isminizi kullanarak zihninize merhaba deyin. Gün içerisinde sizi zorlayan his ve niyetler olursa, zihninize taktığınız isimle zihninizi fark edin ve onu kibarca dinleyin.” diye konuştu.
ANI YAŞAYARAK VÜCUDUNUZLA YİNE TEMAS EDİN
Uzm. Klnk. Psk. Korkut, son basamakta yapılabilecek zihin antrenmanını ise şöyle anlattı: “Dili kullanma biçimimizi düzenlemeye başladık, hislerimizle çabayı bırakmayı denemeye başladık ve zihnimize isim verdik. Artık de sıra bu 3 basamağı da taçlandıran en temel hususa geldi; anı yaşayarak dikkatimizi vücudumuza vermek. 1,5 yıldır yaşadığımız dış dünyadan gelen bir tehdit altında hayatlarımızı sürdürmeye çalışıyoruz. Bu dış tehdit her birimizin, özgürlük, bağımsızlık, misafirperverlik, yakınlık üzere kıymetlerini tehlikeye soktu. Durum bu türlü olunca dünya üzerinde dert hisseden ve bu tasayı, denemiş olduğu yanlış davranış stratejileriyle telaş bozukluklularına çeviren kişi sayısı çoğaldı. Hâlbuki zihnimiz bizi korumak için bizi geçmişte-gelecekte yaşatmaya eğilimlidir. O yüzden an ile temas ederek zihin idmanlarımızı gün içerisinde ne kadar fazla yaparsak, zihnimizi o kadar günümüze adapte edebiliriz. Tasa yaşadığınızda yapmakta olduğumuz işe devam ederek, burnunuzdan derin bir nefes alıp pasta mumu üfler üzere verdikten sonra, tüm dikkatinizi açıklık ve merakla vücudunuzu incelemeye verin. Tüm vücudunuzdaki uzuvlarınızı güya birinci kere görüyormuş üzere inceleyin. Bunu yaparken zihniniz sizi yeniden geçmişe-geleceğe götürmek isteyecektir. Onunla çaba etmeyin. Fark edin, kibarca dinleyin ve dikkatinizi tekrar vücudunuza yönlendirin.”
