İnsan sıhhatine faydalı canlı bakteri ya da besindeki canlı bakteriye probiyotik denir. Probiyotik bakterilerin tesiri suş spesifiktir. Bunlar ekseriyetle bifidobakteria ve laktobasillus üzere laktik asit oluşturan bakteriler olup, en çok yoğurt ve öbür süt eserlerinde bulunur. Bu bakteriler patojen ve toksik değildir.
Probiyotik bakterilerden seçim yaparken; içerdiği bakteri suşu ve bilimsel olarak kanıtlanmış yararları tercihteki birinci nedenimiz olmalı.
Probiyotiklerin yarar sağladığı düzenekler spesifik probiyotik suşla alakalıdır. Bu nedenle probiyotik kullanımında klinik endikasyonun dikkate alınması kıymetlidir. Antibiyotiklerin klinik kullanımdaki reçeteleme asılları üzere, probiyotiklerde de klinik duruma mahsus suşun ve dozajın seçimine odaklanılmalıdır.
Pratik olarak şöyle de açıklayabiliriz; idrar yolu enfeksiyonu için kullandığımız antibiyotik ile üst teneffüs yolu enfeksiyonu için kullandığımız antibiyotik çeşidi farklı olduğu üzere; farklı durumlar için kullanılacak probiyotik suşları da farklılık gösterebilir.
Hali hazırda devam eden çalışmalar ile gelecekte, muhakkak bir probiyotik suşun, hastanın spesifik patojenik defekti, klinik sorunu ile ilgisi ve düzenekler daha uygun anlaşılır hale gelecektir.
Örneğin; yapılan bir çalışmada; gebeliğin son ayında annelere ve doğumdan sonra 6 ay bebeklere L.rhamnosus GG suşu vererek birinci 10 yaşta fazla kilo alınmasına mani olduğu gösterilmiştir. Farklı bir çalışmada ise; atopik egzamalı çocukların kolon florasında Lactobacilli ve Bifidobacterium bakteri tipi kolonizasyon düzeyi düşük olduğu ve gebelik mühletince ve emzirme devrinde probiyotik almaya devam eden annelerin çocuklarında atopik egzama riskinin %50 azaldığı gözlenmiştir.
Probiyotik tesir mekanizmaları
Probiyotiklerin konağı intestinal sistem bozukluklarına karşı nasıl koruduğunu açıklamaya çalışan birçok sistem bulunmaktadır.
Muhtemel tesir düzenekleri:
• Antimikrobiyel unsurlar üreterek patojen bakterilerin inhibisyonu,
• Tutunma bölgelerinin bloke edilmesi,
• Besin unsurları için rekabet,
• Toksin reseptörlerinin yıkımı,
• İmmün sistemin uyarılması, olarak tanımlanmaktadır
Probiyotiklerin bedenimize etkileri
– Bağışıklık sistemini dayanaklar.
– Epitelial hücre istikrarının kurulmasında tesirlidir ve bariyer misyonu görür.
– Hücre esirgeyici cevabı dayanaklar, hücre ömür sürecini güzelleştirir. Müsin salgısını arttırır.
– Reseptörleri uyarır, iç organlara ilişkin çok hassaslık ve gerilim yansısını azaltır.
– Sindirilememiş besinlerin yıkımını sağlayarak, besinleri kullanılabilir ve faydalı hale getirir.
– Patojen bakterileri baskılayarak bağlanmasını ve çoğalmasını pürüzler. Yerini faydalı bakterilerin almasını sağlar.
– Probiyotik bakterilerin intestinal sistemdeki en değerli foksiyonlarından biri de konağın doğal florasının patojenler için bir bariyer oluşturmasına yardımcı olmaktır. Bu nedenle probiyotik mikroorganizmaların seçiminde, patojenleri ve bozulma etmeni mikroorganizmaları inhibe etme potansiyeli değerli bir kriterdir. Birçok probiyotik suş, bu işlevi hidrojen peroksit , organik asit, diasetil, biyosürfaktan hususlar, bakteriyosin yahut bakteriyosin gibisi molekülleri içeren bir ya da bir kaç antimikrobiyel maddeyi üretmek ya da bağırsak epitel hücrelerine patojen bakterilerin tutunmasını engellemek suretiyle yerine getirmektedir.
– Probiyotiklerin yararından yararlanabilmek için onları hakikat formda kullanmak ve yanlışsız probiyotik suşunu kullanmak da çok büyük kıymet taşır.
İdeal probiyotik seçimi nasıl olmalı
– İnsan orjinli olmalıdır.
– Zararsız ve muteber olmalıdır.
– Metabolik tesir kabiliyeti olmalıdır (kollesterol asimilasyonu, laktaz aktivitesi, vitamin üretimi),
– Teknolojik süreçlere direç göstermelidir.
– Yüksek oranda canlı mikroorganizma içermelidir.
– Gastrointestinal florada canlı kalabilmeli, mide asidi ve safraya sağlam kalarak metabolik aktivitesini devam ettirebilmelidir.
– Kısa müddette olsa bağırsakta kolonize olabilmelidir. Doğal mikrofloraya adapte olabilmelidir.
– Düzgün çoğalma özelliğine sahip olabilmelidir. Fazla çeşitte bakteri içermelidir.
– İmmün sistemi uyarmalıdır.
– Antibakteriyel ve antimikrobiyal unsur üretebilmelidir.
– İnsan sıhhatine yararlı tesirler oluşturabilidir.
– Yaşa nazaran doz kıymetlidir.
– Bakteri cinsi çok kıymetlidir. Evvel sorun belirlenip ona uygun bakteri suşu bulunduran probiyotik kullanılmalıdır. Tabi bu başka probiyotiklerin bedene ziyanlı olduğunu göstermez lakin birtakım bakteriler birtakım durumlarda bilhassa yararlıdır.
– Probiyotikler sıcağa dayanıksız olduğu için sıcak yiyecek ve içeceklerle tüketilmemelidir.
– Probiyotik kullanım vakti : bu hastanın rahatsız olduğu duruma nazaran değişkenlik gösterebilir. Kimi vakit yemekle birlikte kimi vakit aç karnına kullanılabilir. Lakin bakterilerin fonksiyonelliğini muhafazası açısından aç karnına alınmasının daha yararlı olduğu görüşündeyim.
– Probiyotik alırken son kullanma tarihlerine dikkat edilmeli ve mümkün olduğunca yeni üretilmiş probiyotikler tercih edilmelidir.
– Antibakteriyel tesir sağlayan besinlerle(limon,sirke,sarımsak vb.) tüketilmemelidir. Probiyotik tüketiminden en az yarım saat sonra tüketilebilir.
– Doğal probiyotikler; kefir, mesken üretimi yoğurt, fermente gıdalar(kimchi-lahana turşusu,salatalık turşusu), kambucha-kambu çayı, öikro yosunlar (spirulina-mavi-yeşil algler-chlorella)
Hastalıklara nazaran kimi probiyotik suşları;
Antibiyotik kullanılırken;
Saccharomyces Boulardii (Reflor)
Lactobacillus rhamnosus (Kaleidon)
Bacillus Clausii (Enterogermina)
(Antibiyotik kullanımı ile probiyotik ortasında en az 3 saat olmalı ve antibiyotik bittikten sonra en az 3 ay boyunca probiyotik kullanmaya devam edilmeli)
Kabızlık;
Bifidobacterium longum
Bifidobacterium lactis
Lactobacillus acidophilus
L.reuteri
L.plantarum
L.rhamnosus
B.anima
B.infatis kombinasyonları
Diyare(ishal);
Lactobacillus rhamnosus GG
L.bulgaricus,
L.acidophilus kombinasyonları
Anksiyete/kaygı;
B.infantis
Lactobacillus helveticus
Bifidobacterium longum
L.acidophilus
Cilt hastalıklarında;
Bifidobacterium breve,
B.infantis
Lactobacillus acidophilus
Kolik;
Bifidobacterium breve
Bifidobacterium infantis
Lactobacillus acidophilus
L.casei
Streptocuccus thermophlus (Bio-Kult markasında mevcut)
Diş Çürükleri;
Lactobacillus Rhamnosus GG
Bebek reflüsü;
Lactobacillus Reuteri Protectis
Diyetisyen Asiye Kübra Dursun
