Uzmanlar pandemi devrinde oluşan hasarların olumlu toplumsal aktivitelerle, yüz yüze olumlu etkileşimlerle, insanların kendilerine ve ailelerine vakit ayırmalarıyla, hayatları için bedel olarak addettiği durumlara daha çok kendini adamalarıyla süratlice düzelebileceğini belirtiyor.
Zihinsel sıhhat önemli
Prof. Dr. Cumhur Taş, ruh sağlığının “mental health” olarak İngilizce’den Türkçe’ye çevrilen zihinsel sıhhat, zihinsel düzgünlük hali olduğunu belirterek “Beden sıhhati ile ruh sıhhatini eş manalı üzere düşünebiliriz. Birinde zihnin sağlıklı oluşu yani bir sorun yaşanmaması, başkasında ise vücudun bir sorun yaşamaması söz edilir.” dedi.
Bedenimize tesir ediyor
Zihinsel sıhhatin bütün vücudu denetim eden bir sistemin kilidi olduğunu söz eden Taş, “Beynimiz aracılığıyla bütün bedenimizi ilgili hormonların salgılanmasıyla motor hareketlerimizi, kalp atışımızı, heyecanımızı, coşkumuzu denetim ediyoruz. Bu türlü bir sistemi yürüten ana yapının yani zihnin yani beynin rastgele bir sorun yaşamadan çalışıyor olması bizim toplumsal olarak ahenk içerisinde toplumda sağlıklı ve memnun bir halde yaşamamızın en kıymetli yapı taşıdır.” diye konuştu.
Mental uygun oluş
İyi ruh sıhhati tanımının “mental güzel oluş” olarak yabancı literatürden lisanımıza girdiğini kaydeden Taş, “Mental âlâ oluş demek, uygun sorunlar karşısında tahliller üretebilen, çoğunlukla olumlu ve memnunluk hissini daha ağır hayatında hisseden, yaşama karşı daha müspet bir bakış açısı öne sürebilen ve psikopatoloji dediğimiz ruh sıhhatini bozan problemlerden uzak bir hayat sürebilmek manasına gelmektedir.” diye konuştu.
İyi bir ruh sıhhati için gerekenler
Ruh sıhhatinin düzgün olması için tavsiyelerde de bulunan Taş, ruh sıhhatinin uygun olması için evvel vücut sıhhatinin yerinde olması gerektiğini kaydederek şunları söyledi: “Ruh sıhhatinin güzel oluşu yani mental yeterli oluşu aslında bir çiçeğin sulanmasına ya da bir bilgisayarın daima açık kalmasına benzetiyorum. Ömürde bir şeylerin âlâ olabilmesi için daima onu beslemek, yeri geldiğinde küçük sıkıntılar çıkarttığında ilgilenmek, daha düzgün hissetmesi için elimizden geleni yapmak gerekir. Vücut sıhhatini korumak için sağlıklı yaşamaya ihtimam göstermek gerekir. Şeker hastalığı, tansiyon rahatsızlığı, kalp rahatsızlıklarından korunmak için faal spor yapıyoruz, diyetimize dikkat ediyoruz, gerilimli durumlardan uzak durmaya çalışıyoruz. Bunlar vücudumuzun güzel olması için yapmamız gerekenlere örneklerdir.”
Beyninizi dinlendirin
Zihinsel sıhhat ne kadar güzelse bu sistemi yönettiği için bedensel sıhhatin da ona paralel biçimde âlâ olduğunu kaydeden Taş, “Ruh sıhhatimizin yeterli olması için de beynimizin çalıştığı periyotları ve dinlendirdiğimiz devirleri birbirinden ayırt etmemiz gerekiyor. Daima düşünen ve çalışan bir beyin daima ısınan bir bilgisayar üzere arıza çıkartmaya mahkumdur. Bu eksende bakınca kesinlikle boş vakit etkinliklerini âlâ planlamak lazım. Ömrünüzde kıymet olarak addettiğiniz bahislere kendinizi adamamız lazım. Kıymet olarak addettiğiniz şey aile ise aileye kendinizi adamak ve bununla ilgili aktiviteler yapılması gerekiyor. Kıymet olarak addettiğiniz şey güzellik yapmak, insanlara yardımcı olmak ise bunlarla ilgili aktivitede bulunmak ve çalışmalar yapmak gerekiyor. Kişinin kıymet olarak addettiği şey başarılı olmaksa muvaffakiyet yolunda kendini adamak ve bununla ilgili çalışma yapmak ruh sıhhatine daima olumlu gelecek şeylerdir.” diye konuştu.
Sorunlara olumlu bakmayı öğrenin
Ruh sıhhati bozukluklarında yüklü olarak derdin öne çıktığını söz eden Prof. Dr. Cumhur Taş, “Gelecekle ilgili olumsuz beklentiler kelam bahsidir ve bu olumsuz beklentiler ruh sıhhatini çabucak her vakit olumsuz tesirler. Halbuki geleceğin ne getireceğini hiçbirimiz bilemiyoruz. Bu durumda olumsuz beklentiler silsilesiyle sıkıntıları kartopu haline getirmektense olaylara olumlu bakmaya devam etmek, zihnimizi boşaltabilecek aktifliklerin içerisine girmek, bakış açımızı negatiften daha olumluya çevirebilmek değerlidir.” tavsiyesinde bulundu.
Sosyallikten kaçının
Pandemi sürecinde vücut sıhhatine yapılan yatırımların ziyadesiyle azaldığını ve aksatıldığını belirten Prof. Dr. Cumhur Taş, “Bu da ruh sıhhatimizi olumsuz etkiledi. Ayrıyeten ruhumuzun en değerli besini toplumsallıktır. Beşerlerle yüz yüze etkileşimin ve yüz yüze irtibatın azalmış olması ruh salığımızı olumsuz etkileyen en kıymetli faktördür. Yalnızlaşan insan, toplumsallıktan uzaklaşan insanın ruh sıhhati meseleleri yaşaması kaçınılmazdır. Zira o vakit duyduğunuz tek ses kendi iç sesiniz oluyor ve iç sesimiz bize her vakit düzgün şeyler söylemiyor. Bazen daima negatif niyet üreten bir makine üzere olumsuz şeyler de üretebiliyor. İnsanlardan aldığınız geri bildirimler ya da onlarla geçirdiğiniz boş vakit aktiviteleri aslında bizim bu daima negatif düşünmeye yatkın zihin tarafımızın daha az konuşmasına ya da daha kısık sesle konuşmasına sebep oluyor. Bu da bizim ruh sıhhatimiz için ziyadesiyle olumlu bir şey.” dedi.
Pandemide depresyon ve tasa bozukluğu
Prof. Dr. Cumhur Taş, “pandemiyle bir arada yalnızlaşan bireylerin daha çok sıkıntılarıyla yüzleşmek ve artan negatif niyetler hasebiyle depresyon ve dert bozukluğu üzere sıkıntılarla daha çok baş etmek zorunda kalındı. Bu periyotta bilhassa vücut sıhhatine da dikkat edilmemesi, sportif aktivitelerin azalması pandemiyle birlikte tekrar en direkt olarak ruh sıhhatimizi olumsuz etkileyen faktörlerdi.” dedi.
Pandemi hasarları nasıl aşabiliriz
Beynin ve zihnin öteki tüm organlarımızdan çok daha esnek, elastik ve gelişime açık olduğunu kaydeden Taş, “Bu elastikiyet, bu plastiklik, bu genişleme hücresel manada elbette yeni hücreler gelişmesiyle değil lakin çok sağlıklı temaslar oluşmasıyla süratlice sağlanabiliyor. Bu sebepten dolayı pandemi periyodunda oluşan hasarlar tekrar pandemi periyodu sonrasında olumlu toplumsal aktivitelerle, yüz yüze olumlu etkileşimlerle, insanların kendilerine ve ailelerine vakit ayırmalarıyla, hayatları için bedel olarak addettiği durumlara daha çok kendini adamalarıyla süratlice düzelebilecek meselelerdir.” dedi.
Olumlu olaylar, aksilikleri örtebilir
Prof. Dr. Cumhur Taş, “ruh sıhhati sorunlarının tahminen de en olumlu taraflarından birinin yeni yaşanan olumlu olayların eski hayatların olumsuz olayların üzerini örtebilmesi ve yarattığı acıyı hafifletir. Bunun için pandemi periyodundan sonra olumlu aktiviteler ve hareketler ile hayatınızı tekrar olumlu ve ruhsal açıdan düzgün oluş haline kavuşmuş bir formata dönüştürebilmek mümkün olabilir.” dedi.
Profesyonel dayanak alınabilir
Bu devirde ortaya çıkan problemlerin ve hasarların telafisi için yapılabileceklere de değinen Taş, “Burada birinci basamak evvel ruh sıhhati bozukluğuna ulaşan problemlerin bir profesyonel yardım gerektirip gerektirmediğinin belirlenmesidir. Şayet ruh sıhhati meseleleriniz işlevselliğinizi bozuyorsa tek başınıza denizde çırpınmaya gerek yok. Bu bahiste profesyonel yardım almak gerekir. Zira herkes bu pandemi sürecinden bir hasarla çıkacak ve bu hasar kimileri için tek başına tamir edilemez seviyede olabilir.” dedi.
Müzik dinlemenin etkisi
Bu yardımın bazen psikoterapi ile bazen de bir psikiyatrist görüşmesi sonucu ilaç tedavisiyle alınabileceğini kaydeden Taş, “Yine davranışsal aktivasyon dediğimiz ya da günümüzde yaygın olarak kullanıma giren ve bence gelecek açısından da büyük potansiyeli olan kabul ve adanmışlık uygulamaları terapileriyle süratlice telafi edilebilir. Bu terapiler, bu uygulamalar daha çok zihnimizi meşgul edecek olumsuz kanılarla ilgilenmek yerine zihnimizi olumlamaya ve güzel oluş haliyle meşgul edecek antrenmanlar içerir. Bu idmanlar kimi şahıslar için müzik dinlemektir, birtakım bireyler için namaz kılmaktır, kimi bireyler için meditasyon yapmaktır, kimi bireyler için fotoğraf çizmektir. Herkes kendini âlâ hissettirecek etkinliklerini bularak bunları günün içerisine belli vakit alanlarına serpiştirmelidir.” tavsiyesinde bulundu.
Sosyal etkileşim
Herkesin zihninin olumsuz niyetler ürettiğini kaydeden Taş, “Belki de bu olumsuz kanıların gün uzunluğu düşünülmesini engellemek ismine niyet saatleri oluşturmak düzgün bir strateji olarak önerilebilir. Burada bütün gün olumsuz şeyleri düşünmek yerine hayatınızla ilgili aksilikleri günün belirlediğiniz bir saatine sıkıştırmayı ve o saati düşünme saati olarak kabul etmek, başka saatlerde de bu ezaları düşünmemek bir strateji olarak geliştirilebilir. Bunun yanında beşere yeterli gelen şey toplumsal etkileşimdir ve toplumsal etkileşiminizi size düzgün hissettiren bireylerle birlikte arttırmanızın ruh sıhhatinize olumlu tesirlerinin olacağı kesinlikle bir gerçektir.” dedi.
Değerlerimize sahip çıkmalıyız
Taş “Hepimizin bu hayatta kendini adadığı bedelleri vardır. Bu bedeller bizim pusulamız üzeredir. Pusulamıza sahip çıkarsak, kıymetlerimizin bize gösterdiği yolda kendimizi adayarak yolumuza devam edersek pandemi devrinin yarattığı hasarlardan en kısa müddette sıyrılarak ruh sıhhatimizi olabilecek en yeterli düzeyde müdafaaya, sürdürmeye ve geliştirmeye devam ederiz.” diye konuştu.
